Kartoshka uchun kaliy sulfat
Sifatli kartoshkaning bir tonnasida – o’rtacha 4,4,3 kg kaliy mavjud. Ushbu mikroelementning ma’lum bir miqdori odatda kartoshka poyasida ham bor. Keyingi mavsumda kartoshkadan yaxshi hosil olish uchun kaliyli o’g’itlarni kiritish orqali tuproq unumdorligini tiklash kerak.
Kaliy ionlari barglarning sitoplazmasida va kartoshka mevasidan topilgan. Olimlar kaliyning kartoshka uchun quyidagi foydalarini aniqlashgan:
- kartoshka poyasidagi suv muvozanatini normallashtiradi;
- o’simliklarning qurg’oqchilik va sovuqqa chidamliligini oshiradi;
- fotosintez jarayonini rag’batlantiradi, azot bilan ozuqa olishini yaxshilaydi;
- ildiz ichida kraxmalning to’planishiga yordam beradi;
- ildiz tizimining o’sishini tezlashtiradi va uni mustahkamlaydi;
- kartoshkaning chirishi, zanglashishiga qarshi immunitetini oshiradi;
- mevalarni saqlash muddatini yaxshilaydi.
Kartoshka qanchalik tez o’ssa, unga ko’proq kaliy kerak bo’ladi. Shuning uchun, erta pishar navlarini oziqlantirish uchun kaliyli o’g’itlarning odatiy dozasi 20-30% ga oshiriladi. Ayniqsa, yosh navdalar bunday yuqori oziqlanishga muhtoj.
Agar kaliy yetarli bo’lmasa, unda kurtaklar uchlari uni pastki, eski barglardan tortib oladi. Kaliy ochligi boshlanadi: pastki barglarda jigarrang chegara paydo bo’ladi – marginal kuyishlar, barg plitalari zang rangli dog’lar bilan qoplangan. Kaliy ochligi bilan to’qimalarda ajratilmagan ammiak to’planib, hujayralardagi oqsil sintezi sekinlashadi, jarohatlaydi va kasalliklarga moyil bo’ladi.
Ammo tuproqdagi kaliyning ortiqcha bo’lishi ham zararli: barglar ochilib, ingichka bo’lib qoladi, tomirlarda xlor dog’lari paydo bo’ladi. Kaliy bilan ortiqcha oziqlantirilgan tuproqlarda, boshqa mikroelementlar: azot, fosfor, magniy va kaltsiy o’simliklarining hazm bo’lishiga to’sqinlik qiladi. Bu ildiz mevalarining ta’miga ta’sir qiladi, yaroqlilik muddatini qisqartiradi, ba’zida yasmiqlarning chirishiga olib keladi.
Kaliy sulfat
Kaliy sulfat 45-50% kaliy oksidi, 18% oltingugurt, 3% magniy, ozgina kaltsiyni o’z ichiga oladi. O’g’it barcha tuproqlarga mos keladi. U bahorda tuproq ostida (yuz kvadrat metrga 2,5-3,5 kg) kiritiladi yoki ekish paytida egatlarga solinadi. Tomir chiqaza yotganda o’g’it solinadi: egatning har bir metriga – 3 osh qoshiq kul + 1 choy qoshiq kaliy sulfati bilan aralashtiriladi.
